Hestebeterako zaintzan eta abere-aziendaetan diagnostiko ofizialeko in vivo proba (intradermotuberkulinazio proba) aplikatzean oinarritutako behi-tuberkulosia erauzteko programek lortutako aurrerapen garrantzitsuen arren, eta proba horri erantzuten dioten animalien ezabatzearekin batera, animalien tuberkulosia oraindik ere arazo garrantzitsua da. Segurua, eraginkorra eta diagnostikoarekin bateragarria denean, txertaketa tresna errentagarri eta itxaropentsua da, infekzio honen inpaktua eta hedapena murrizten lagun dezakeena. Bereziki interesgarria da aipatutako erauzte-estrategia sozioekonomikoki bideraezina den edo alferrikakoa izan den eskualdeetan, diagnostiko-proben mugengatik sortutako infekzio hondarren berragertzea edo infekzioaren erreserborio gisa jarduten duten espezie etxeko zein basatien existentzia bezalako arrazoiengatik.
Gizakientzat gaur egun baimenduta dagoen bakarra den Mycobacterium bovis BCG bizidun ahulduaren txertoa da animalietan gehien aztertu dena ere, eta eraginkortasuna erakutsi du behietan eta ahuntzetan. Hala ere, bere erabilera ez da praktikan jarri landa-baldintzetan, ematen duen babesaren partzialtasunagatik, BCGren basiloen iraunkortasun posibleagatik abeltzaintzako produktuetako edo ingurumeneko, eta txertatutako indibiduoak intradermotuberkulinazio proban positibo ager daitezkeelako kutsatuta egon gabe (positibo faltsuak). BCG diagnostiko egokiarekin bateragarria izan dadin, animalia kutsatuak eta txertatuak bereizteko gai diren erreaktibo definituak (DIVA) garatu dira. Gure ikerketa-taldeek ere bakterio hilak erabiliz prestatutako txerto inaktibatuen erabilera bultzatu zuten, horrela BCGren iraupen eta iraunkortasun arazoak saihestuz, besteak beste. Babes eta interferentzia emaitza BCGren parekoak lortu dira ikerketa ugaritan. Bestalde, bero bidezko inaktibazioak modu kontrolaezinean antigeno bakterianoak denatura ditzakeenez, eta horiek immunitate-erantzun egokia eragiteko garrantzitsuak izan baitaitezke, mikobakterioak txertoak garatzeko bakteriofagoen bidez inaktibatzeko aukera aztertzea bururatu zitzaigun. Mikobakteriofagoek mikobakterioak infektatzen eta hiltzen dituzte beren zelula-azal konplexuari zuzendutako entzima espezifikoen bidez, eta horrela haien antigeno-errepertorioa bero-tratamenduarekin baino osatuago mantentzen da.
INNOTUB II sareko kideen arteko lankidetza-lanari esker—NEIKER, IRTA-CReSA eta ANSES—, Madrilgo Unibertsitate Autonomoaren eta Erresuma Batuko gobernuko Animal and Plant Health Agency-ren laguntzarekin, artikulu bat argitaratu berri dugu Frontiers in Veterinary Science aldizkari zientifikoan. Bertan, M. bovis, M. caprae eta M. microti fago bidez inaktibatuta oinarritutako hiru txertoen hasierako garapenak aurkezten dira, beroz inaktibatutako mikobakterio berdinetan oinarritutako beste hirurekin eta M. microti bizidun ahuldu batekin alderatuta, baita haien eraginkortasunaren eta diagnostiko-tekniketan izan duten interferentziaren ebaluazioaren emaitzak ere. Laburbilduz, azpimarratzekoa da txerto guztiek erreakzio positiboak eragin zituztela intradermotuberkulinazio proba ofizialean, baina denak bateragarriak izan zirela proba intradermikoarekin DIVA erreaktiboak erabiliz gero. Kutsatutako animaliekin egindako esperimentuan, bakterio-karga ertaina txertatutako talde guztietan txertatu gabeko kontrol-taldearekin alderatuta txikiagoa izan zen, bereziki beroz inaktibatutako M. microti eta M. caprae-rekin eta fago bidez inaktibatutako M. caprae-rekin txertatutako taldeetan. Emaitza itxaropentsu hauek ikerketa gehiago egitea bermatzen dute, txerto hauek ebaluatzeko eta fago bidezko inaktibazio zuzenduaren hobekuntza lantzeko.
Lan hau Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak eta Ikerketa Estatuko Agentziak finantzatu dute PID2019-105155RB-C33 eta PID2022-142939OR-C21 proiektuen bidez, baita Europar Batasunak ere, FEDER kofinantzaketarekin, INTERREG POCTEFA 2021-2027 Programako EFA115/01 INNOTUB II proiektuaren bidez. Artikulua libreki eskuragarri dago esteka honetan: https://doi.org/10.3389/fvets.2025.1620497
